Leiderschap is geen functie, maar een reis

Een tijdje terug was ik op weg naar een bijeenkomst voor collega’s die zich oriënteren op leiderschap. Terwijl ik in de auto zat, dacht ik terug aan dezelfde bijeenkomst waar ik een aantal jaar geleden zelf aan deelnam. Ik voelde weer even die mix van spanning en enthousiasme – het besef dat ik een sprong in het diepe waagde, zonder precies te weten wat me te wachten stond. Ik herinner me vooral de energie in de ruimte: een groep gedreven mensen, allemaal met de wil om te groeien en zich te ontwikkelen. Juist op de momenten dat iets spannend voelt, gebeurt er iets bijzonders – daar zit groei. Nu, vanuit een leidinggevende rol, mag ik diezelfde energie delen, spiegelen en bevragen. En net zo goed word ik uitgedaagd door scherpe vragen en een kritische blik. We leren van en met elkaar. Dus, wat maakt nu eigenlijk een goede leider?

Onderweg naar groei

Leiderschap gaat niet over een functie of titel. Het zit in hoe je je ontwikkelt, hoe je omgaat met verandering en hoe je anderen meeneemt op die reis. Of je nu voor de klas staat, een team begeleidt of beleidskeuzes maakt, iedereen heeft de potentie om leiderschap te tonen. Soms betekent dat de weg wijzen, soms betekent het juist vertragen en luisteren. Net als op een reis zijn er onverwachte afslagen, nieuwe routes en momenten waarop je even stil moet staan om te reflecteren. En net als reizen, doe je dat niet alleen.

Leiderschap draait  om samenwerking en verbinding. Ubuntu, een Afrikaanse levensvisie, vat dat mooi samen: “Ik ben omdat wij zijn.” Je groeit niet alleen, maar juist door interactie met anderen. In het onderwijs betekent dit dat we elkaar versterken door ervaringen te delen, successen én fouten bespreekbaar te maken en van elkaar te leren. Om echt te groeien, heb je de moed nodig om jezelf onderweg tegen te komen. Om toe te geven dat je een andere route moet kiezen, om hulp te vragen als je vastloopt en om open te staan voor feedback.

Leiderschap vraagt om lef, om risico’s te nemen, fouten te maken en daar vervolgens van te leren. Het vraagt ook om kwetsbaarheid: durven zeggen ‘ik weet het niet’ en openstaan voor nieuwe perspectieven. Dit geldt voor starters in het onderwijs, maar net zo goed voor ervaren professionals. Als we allemaal laten zien dat leren een doorlopend proces is, creëren we een cultuur waarin ontwikkeling vanzelfsprekend is. Een veilige omgeving waarin je mag ontdekken, experimenteren en soms de verkeerde afslag mag nemen.

De reizende leider

En dan kom ik terug op de vraag: ‘Wat maakt nu eigenlijk een goede leider?’ Die vraag liet me niet los. En grappig genoeg is dit nou net de vraag die ook weer centraal staat bij het traject ‘spannend schoolleiderschap’ waar ik zelf net weer als deelnemer ben ingestapt. Opnieuw ga ik ontdekken, leren en reflecteren. Leiderschap is geen eindpunt, maar een voortdurende reis. Ook dit traject dwingt me om stil te staan bij wie ik ben als leider en wie ik wil zijn. Om vragen te stellen, kwetsbaar te zijn en weer een sprong in het diepe te wagen. Juist daar, in dat spannende stuk, zit de groei. En dus stap ik vol overtuiging in.